Bel Fıtığı (Lomber Disk Hernisi) Fizik Tedavi

Bel Fıtığı (Lomber Disk Hernisi) Nedir ?

Bel Fıtığı (Lomber Disk Hernisi) ; Bel bölgesinde 5 omur bulunmaktadır. Bu omurlar arasında yükü taşıyan ve eşit bir şekilde dağıtan disklerimiz vardır. Yaş ilerledikçe ve travmalara bağlı olarak diskin dışarı doğru taşmasına Bel Fıtığı diyoruz. Eğer boyun omurları arasındaki diskler olursa buna da Boyun Fıtığı diyoruz.Günümüzde üst solunum yolu enfeksiyonundan sonra en sık rastlanılan hastalıklardan biridir. 29-59 yaş gurubu insanların hayatlarının bir evresinde bel ağrısından şikayet etme olasılığı çok fazladır. 30’lu yaşlarda görülme oranı %56-60’tır.

Bel Fıtığı Omurganın Yapısı ve İşlevleri

Omurgamızda 7 boyun bölgesinde, 12 sırt bölgesinde, 5 bel bölgesinde, 5 Kuyruk sokumunda ve 4-5 tanede kuyrukta olmak üzeri toplamda 33-34 omurumuz bulunmaktadır.Bu omurların arasında da intervertebral disk adını verdiğimiz içi sıvı olan bir yastık vardır.

Bel Bölgesinin ( Lomber ) Ligamanları;

Ligament ; Kemikleri birbirine bağlayan sert bir yapıdır. Yukarıdaki resimdede görüldüğü gibi bel bölgesinde eklemlerdeki kemikleri birbirine bağlayan ligamentler vardır. Bunlar ;
1- Anterior longitudinal Ligaman 
2- Posterior longitudinal Ligaman 
3- Ligamentum flavun 
4- İntertransvers Ligaman
5- İnterspinöz Ligaman
6- Supraspinöz Ligaman

Bel Bölgesi Kaslarımız ;

Vücudumuzun arka yüzünde resimde gördüğünüz gibi ; Erektör spina , Transvers spina , Multifidus , Semispinalis , İnterspinalis ve İntertransvers kasları bulunur.Ön yüzündeki bele destek olan kaslar ; Rektus abdominalis , Eksternal ve internal oblique kaslar ve Kuadratus lumborumdur.

İntervertebral Disk ;

Omurların arasında bulunan yastık görevi gören yükleri eşit bir biçimde dağıtan yapıya intervertebral disk diyoruz. Bu disk 2 yapıdan oluşmaktadır.

1- Annulus Fibrozis ;

• Yapısı fibroelastiktir , nukleus pulposusun etrafını sıkıca sarar.
• Diske gelen kuvvetin %70-75’ini taşır.
• Yapısını meydana getiren liflerin diziliş şekli ve proteoglikan miktarının fazla olmasından dolayı esnek yapıdadır. 
• Yapısının %60-70’lik kısmını su oluşturur.
• Kuru ağırlığın % 55 ‘ini kollajen lifleri , geri kalanını keratan sülfat ve kondroitin sülfat gibi proteoglikanlar oluşturur.
• Ön tarafta kalan kısım kalın arkadaki ise daha ince yapıdadır.

2- Nükleos Pulposus ;

• Visköz bir sıvı kıvamında olup , jelatinöz matriks içine gömülü kollajen liflerden oluşur.
• Diskin 1/3 arka kısmına yerleşmiş şekildedir.
• Genç yaşlarda içerdiği su miktarı %85-88 ilken yaşlılarda % 65 düzeyine iner.
• Kollajen içeriği kuru ağırlığının % 25-30 unu oluşturur, bunun dışında kondroitin sülfat ve keratan sülfat gibi proteoglikanlar vardır.
• İçindeki sıvının sürekli yer değişmesi fonksiyonel ünite esneklik sağlar ve lomber bölge hareketlerinin kolaylaşmasını sağlar.
• Omur ve disk yapısına da değindiğimize göre bel ağrılarının nedenlerine bakabiliriz.

Omurganın Görevleri ;

• Omurganın görevlerinin başında vücudumuzun dik durmasında yardımcı olması gelir.
• Gövdemizin öne, arkaya eğilmesini ve sağa, sola dönmesini sağlar,
• Sinir liflerinden oluşan omuriliği içinde bulundurur ve korur,
• Başımızı taşır ve baş hareketlerini yapmamızı sağlar,
• Vücut hareketlerini yapmamızı ve denge de durmamızı sağlar.

Omurlar Arasındaki Disklerin Görevleri ;

• Omur arasındaki yükü hafifletir, emer.
• Gelen yükü eşit olarak dağıtır,
• Omurların hareketleri sırasında diskte hareket ederek yardımcı olur.

Bel Fıtığının (Lomber Disk Hernisi) Evreleri ;

Evre 1 : Bulging Evresi, Nükleos Pulposus omurların arkasına doğru taşmış ama Annulus Fibrozis te herhangi bir sorun yoktur.
Evre 2 : Protrüzyon, Nükleos Pulposus omurların arkasına doğru herni olmuş ve Annulus Fibroziste kısmen hasar olmaya başlamış.
Evre 3 : Ekstrüzyon, Omurların arkasına doğru olan herni ile birlikte Annulus Fibroziste tam hasar oluşmaya başlamıştır.
Evre 4 : Sekestrasyon, Evre 3 tekine ek olarak Annulus Fibroziste bir kısım kopmuş ve kopan kısım omurilik kanalında serbest dolaşır.

Bel Fıtığı (Lomber Disk Hernisi) Nedenleri ;

• Ağır yük kaldırma, beli zorlama ve ani yapılan hareketler sonucu,
• Bel omurlarına bağlı oluşan hastalıklar,
• Gebelikte öne doğru postürün olması
• Kilolu kişilerde bel omurlarına fazla yük binmesi,
• Sigara ve alkolün kullanılması,
• Bel omurlarının yapısının bozulması sonucu,
• Osteoporoz ( Kemik Erimesi ) hastalarında omurların yapısında bozulmalar,
• İki bacağın uzunluklarının farklı olması sonucunda,
• Skolyoz ve Ankilozan Spondilit gibi omurgayı etkileyen hastalıklar sonucunda,
• Kas ve iskelet sistemi zorlanmaları ve hasarları sonucunda,
• Stres nedeniyle ve psikolojik olarak bel ağrısıda görülmektedir.

Vücuda binen yükün büyük bir çoğunluğunu bel omurları taşır. Yaşa ve hastalığa bağlı olarak bu omurlar ve omurlar arasındaki disk yapısı bu nedenle bozulur. Ve fıtık ortaya çıkar. Fıtık omurlar arasından taşıp siyatik sinir dediğimiz bacağa uzanan sinire baskı yaparsa bel ağrısının yanında bacağada yayılan ağrı görülür.

Bel Ağrısına Neden Olan Bel Rahatsızlıkları ;

1- Akut Bel Ağrısı; Aniden başlayan genellikle 3 ay az görülen bel ağrıları için kullanılır. Bir hafta içinde genellikle kendiliğinden geçer. Bir veya iki hafta yatak istirahati uygundur.
2- Spondilolisis; Bel omurların aşırı kullanımı ve zorlanması durumunda arka kısımdaki kemiklerde kırık vs. hasar oluşması sonucu oluşan durumdur. Sinir köküne baskı olması durumunda ağrı başlar. Genellikle ağrılar hareketle birlikte artarken dinlenme ile azalır . Karın ve bel kaslarını kuvvetlendirmek gerecektir.
3- Spondiloliztezis; Spondilolisis te hasar gören ve ya kırılan omurun diğeri üzerine yer değiştirmesi yada kayması durumudur. Genellikle bel bölgesinin 5. Omurunda olmaktadır.
4- Spinal Stenoz; Omurganın içinde sinirlerin geçtiği bir kanal vardır. Bu kanalın kemik yada yumuşak dokunun baskısına bağlı kanalın daralması sonucu oluşur.
5- Faset Eklem Sendromu; Yaşlanma, düşme ve trafik kazası sonucu Faset eklemlerde hasar ve bozulmalara bağlı olarak gelişir.
6- Omurga Tümörleri; Omurgayı oluşturan kas, sinir, yumuşak dokularda gelişen tümörlerdir. Bu tümörler omurgaya doğru büyüyerek kanal baskı yapar.

Bel Ağrısı Ameliyatları Hangi Durumlarda Yapılır ?

• Bacaklara doğru yayılan ağrı ve güçsüzlük durumlarında,
• İdrar ve gaita kontrolü olmayan hastalarda,
• Kauda Equina Sendromu (Sinir köküne baskı) durumlarında,
• İlerleyen nörolojik yetmezliklerde,
• Üç – Altı aylık konservatif tedaviye cevap vermeme,
• Mesleki ve spora bağlı sosyal nedenlerden dolayı.

Bel Fıtığı ve Bel Ağrılarından Korunma ve Doğru Vücut Düzgünlüğü;

Bel ağrılarının önlenmesi için vücudumuzun düzgünlüğünü korumalı ve belimize binen yüklerin azalmasını sağlamalıyız. Gövdemizin iskeleti omurgamızın şekli dümdüz değildir. Resimdede görüldüğü gibi bazı kısımlar iç bazı kısımlarda dış bükey şeklindedir. Omurganın farklı şekilde olması durumunda bele binen yük artacak ve kemik- kas dokularını olumsuz etkileyecektir.

Ayakta Duruşta ;

• Önce dik ve omurga şekilimizi koruyarak durmalıyız,
• Yere iki ayağımızı da eşit basarak yüklerin eşit dağılımı sağlamalıyız,
• Çene ve karnımızı içeri çekerek baş dik şekilde karşıya bakacak şekilde durun,
• Omuzlarımızın hizaları aynı şekilde olacak, biri diğerinden yüksekte yada alçakta olmayacak.

Oturmada Omurga ;

En sık yaptığımız hatalardan biri de otururken omurga şekline dikkat etmiyoruz.

• Oturacağımız yerin arkada sırt desteğinin bulunmasına , ayağımızın yere değmesine , oturduğumuz yüzeyin ne çok sert nede çok yumuşak olmasına dikkat etmeliyiz.
• Otururken belimizin küçük bir yastıkla desteklenmesi sağlanır.
• Oturur pozisyonda bacak ve dizlerimizin arasında açı dik olmalıdır.
• Dirseklerimize destek olması için kenarlarda dirsek desteği için yerler olmalıdır.

Yatma Pozisyonunda ;

• Yatağın zemini rahatsız edici olmamalı, düz ve ne sert ne çok yumuşak olmalıdır.
• Yüzüstü karın üzerine yatma kesinlikle önerilmemektedir.
• Sırtüstü ve yan yatış pozisyonunda yatarken yastık sert olmamalı ve boyun kavisini destekler şekilde ve boyunu düz durumundan kaldıracak şekilde yüksek yastıklar tercih edilmemelidir.
• Bel ağrınız olduğu durumlarda yan yatış pozisyonunda dizlerin arasına ince bir yastık ve sırtüstü pozisyonunda dizlerin altına dizleri hafif bükecek şekilde yastık konulması önerilir.

Günlük Yaşamda Belin Düzgünlüğünün Korunması ;

Eşya taşırken, ağır bir yük kaldırırken sık yaptığımız yanlışlardan biri ; gövdemizi öne eğerek omurga düzgünlüğünü bozup bütün ağırlığı bele vererek yükü kaldırmaya çalışmaktır.

• İlk başta yere iki ayağımız destekli iyi basarak ve dengemizi sağlıyoruz. Destek yüzeyimiz yani iki ayağımız birbirine yakın olursa dengeyi tam sağlayamadığınızdan hafif aralık olmalıdır, bunu kendinize göre ayarlamalısınız.
• Yerdeki bir yükü alırken omurga bütünlüğünü bozmadan öne doğru eğilmeden dik şekilde dizlerimizi bükerek yerdeki yükü almaya çalışıyoruz. Yükü destekleyerek kaldırıp kaldıramayacağınızı ölçün belinizi zorlayan bir yükse kaldırmayın.
• Yükü kavradıktan sonra yine omurga bütünlüğünü bozmadan ve gövdemizi öne arkaya eğmeden dik şekilde dizlerimizi düzelterek ayağa kalkıyoruz.

Araba Kullanırken ;

• Araba kullanırkende yukarıda anlattığımız gibi oturma pozisyonlarına dikkat ediyoruz ve uzun süre şöförlük yapan kişilerinde aynalarını emniyet Kemerlerini ve omurga düzlüğünü ayarlamalarını, sık sık mola vererek dinlenmeleri gerekir.

Günlük Yaşam Aktivitelerinde ;

• Ütü yaparken , ev temizlerken, eşya kaldırken , bulaşık çıkarken özellikle belinizi bükmemeye ve dizlerinizi bükerek yapmayı alışkanlık edinin. Alışveriş poşetleri taşırken bütün yükü iki kolunuza eşit dağıtarak taşımaya çalışın.

Bel Fıtığı (Lomber Disk Hernisi) Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

Fizik Tedavide Amaçlarımız ;

• Ağrıyı ve inflamasyonu azaltmak,
• Eklem hareket açıklığını arttırmak ve kontraktürü önlemek,
• Zayıflamış kasları kuvvetlendirmek,
• Ödemi azalmak,
• Dolaşımı arttırarak iyileşme süresini kısaltmak,
• Günlük yaşam aktivitelerimde kolaylık sağlamak,
• Yaşam kalitesini yükseltmek.

Bel Fıtığı (Lomber Disk Hernisi) Fizik Tedavi ;

İstirahat ;

Bel Fıtığı akut dönemde yatak istirahatı disk üzerine binen yükü azaltır ve Disk’i rahatlatır. Sırtüstü yatar pozisyonda Omurlar arasındaki diskteki basınç azalırken oturma pozisyonun da bu basınçta fazla artış görülür. 2 haftadan çok yatak istirahatlerinde kaslar güçsüzleşeceğinden 2 haftadan az yatak istirahatı ve sırtüstü pozisyonda olmalıdır ki diske binen yük en aza insin. Yatak istirahatinden sonra hemen kendini toparlaması için egzersizlere geçilmelidir.

Traksiyon ;

Hastanın bel omurları arasındaki mesafeyi artırarak diskin yükünü azaltan, disk aralığını arttırarak disk içi basıncı azaltan uygulamadır.

Manuel Terapi ;

Tamamen elle uygulanan bu yöntemde özel tekniklerle kas gerginliği, eklem kaynaklı ve kas-iskelet sistemi kaynaklı ağrılar için uygulanan bir yöntemdir.

Derin ve Yüzeysel Soğuk-Sıcak Uygulamalar ;

• Ağrıyı azaltmak ve dolaşımı arttırmak için yüzeysel ısıtıcılardan yararlanabiliriz. (Hotpack, infraruj, Su uygulamaları.)
• Ödem, Ağrı ve inflamasyonu azaltmak amacıyla soğuk paketler, buz torbaları uygulanır.
• Birde derin dokularda iyileştirmeyi hızlandırmak için ; ultrason, Mikrodalga Diatermi, Kısadalga Diatermi kullanılmaktadır.

Elektrik Stimülasyonları ;

Ağrı’yı azalmak amacıyla TENS elektroterapi cihazı kullanılmaktadır. Ağrıyı kesme konusunda oldukça faydalı bir elektrik stimülasyon cihazıdır.Bunun yanında Enterfarensiyal, Diadinamik ve düşük güçlü lazer cihazıda kullanılmaktadır.

Bel Fıtığı (Lomber Disk Hernisi) Egzersizleri ;

Ağrı’yı azalmak, diskin beslenmesini sağlamak ve fonksiyonları arttırmak için egzersiz önemli bir yer tutar.

• Williams Fleksiyon Egzersizleri ;
• McKenzie Ekstansiyon Egzersizleri ; Amaç Ağrı’nın azaltılması ve iyileştirilmesi
• Germe ve Kuvvetlendirme Egzersizleri ;
• Eklem Hareket Açıklığını Arttıran Egzersizler ;
• Aerobik Egzersizler ;
• Kor Stabilizasyon Egzersizleri ; Amaç omurga çevresi kasları güçlendirmek. Bunları Cat-Camel ve Bird-Dog Egzersizleri ile hem omurga çevresi kaslarımızı hemde kol ve bacak kaslarımızı kuvvetlendiriyoruz.

Bel Fıtığı (Lomber Disk Hernisi) fizik tedavisi ve egzersiz konusunda lütfen Fizyoterapistinize danışın. Bel Fıtığı (Lomber Disk Hernisi) Evde Fizik Tedavi Hizmeti.